surdas ki jivani,surdas ka jivan parichay ਭਗਤ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ
ਅੱਜ ਅਸੀਂ surdas ki jivani,surdas ka jivan parichay ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ, ਭਾਵ ਭਗਤ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਬਾਰੇ,ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ Bhagat surdas ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਾਂਗੇ।
![]() |
surdas ki jivani |
surdas ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਰਨਕਤਾ ਵਿੱਚ 1478 ਈ. ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਥੁਰਾ-ਆਗਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਰਾਮਦਾਸ ਅਤੇ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਮੁਨਦਾਸ ਸੀ। surdas ਜੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਂ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਸੀ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ surdas ਜੀ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸੀ. ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਮਹਾਕਵੀ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਨਾਲ -ਨਾਲ ਰਾਗ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਆਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਫਾਰਸੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਪਰ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਗ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਗੀਤ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਗਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼, ਗਲੇ ਦੀ ਕੋਮਲਤਾ, ਜਵਾਨੀ, ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹਰ ਰਸਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੂੰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਨ ਲੱਗੀ,ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗਾ,ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
ਜਦੋਂ surdas ਜੀ ਗਾ ਕੇ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਲੋਕ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਦੀ ਚਰਚਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ. ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕਵੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
surdas ki jivani,surdas ka jivan parichay
ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਤੋਂ ਸੂਰਦਾਸ ਬਣਨਾ
ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਰੋਜ਼ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਗੀਤ ਲਿਖਦੇ ਸਨ. ਪਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਜਿਹੀ ਅਨੋਖੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲਿਆ. ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ, ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਮੁਟਿਆਰ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਧੋਤੀ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ, ਝੀਲ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਧੋ ਰਹੀ ਸੀ. ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦਾ ਧਿਆਨ ਉਸ ਵੱਲ ਗਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ. ਸੁੰਦਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ।
ਉਸ ਸੋਹਣੀ ਕੁੜੀ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨੇ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ. ਅਤੇ ਉਸ ਵੱਲ ਵੇਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ. ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਰਾਧਿਕਾ ਯਮੁਨਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਬੈਠੀ ਹੋਈ, ਮੋਹਨ ਮੁਰਲੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਉਹ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ।
ਫਿਰ ਉਸ ਰੂਪਵਤੀ ਨੇ ਵੀ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ, ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਹੋ ? ਤਾਂ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਹਾਂ, ਮੈਂ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਕਵੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਗੀਤ ਲਿਖਦਾ ਅਤੇ ਗਾਉਂਦਾ ਹਾਂ. ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਲਈ ਆਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ. ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂ, ਤੁਸੀਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸੀ।
ਤਾਂ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਸੂਪ ਸੋਹਣਾ ਸੀ. ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਸੁੰਦਰ ਲੱਗ ਰਹੇ ਹੋ,ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਬੰਧ ਇੰਨਾ ਵਧ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਬਦਨਾਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ।
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਏ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਮੰਦਰ ਆ ਗਏ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਉੱਥੇ ਵੀ ਨਾ ਲੱਗਾ, ਫਿਰ ਉਹ ਤੁਰਦੇ-ਤੁਰਦੇ ਮਥੁਰਾ ਆ ਗਏ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਮੰਦਰ ਗਏ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਔਰਤ ਵੇਖੀ ਜੋ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ. ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਦਾ ਮਨ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਔਰਤ ਮੰਦਰ ਛੱਡ ਕੇ ਘਰ ਚਲੀ ਗਈ ਤਾਂ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਚੱਲ ਪਏ। ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਉਸਦੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਔਰਤ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚਲੀ ਗਈ।
ਉਸ ਔਰਤ ਦੇ ਘਰ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਨੇ ਘਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਬਾਹਰ ਆਇਆ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿੱਖ ਤੇ ਬੋਲਿਆ,ਮਹਾਤਮਾ ਜੀ ਦੱਸੋ, ਤਾਂ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ।ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਔਰਤ ਦੇ ਕਿ ਲੱਗਦੇ ਹੋ ਜੋ ਹੁਣ ਅੰਦਰ ਗਈ ਹੈ? ਇਸ ਲਈ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਹਾ ਮਹਾਤਮਾ, ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ. ਤਾਂ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਆਓ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠੋ, ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ. ਫਿਰ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਅਤੇ ਉਹ ਅੰਦਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ. ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ। ਹੇ ਭਗਤ, ਜਾਣੋ, ਦੋ ਸਿਲਾਈਆਂ ਲੈ ਆਓ ਗਰਮ ਕਰਕੇ, ਰੱਬ ਤੁਹਾਡਾ ਭਲਾ ਕਰੇਗਾ।
ਦੋਵੇਂ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਕਿ ਮਾਮਲਾ ਕੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਔਰਤ ਨੇ ਸਿਲਾਈ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕੀਤਾ, ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਨੇ ਸਿਲਾਈ ਫੜੀ, ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ. ਦੇਖੋ, ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਵੇਖੋ, ਦੁਬਾਰਾ ਕਦੇ ਨਾ ਵੇਖੋਗੇ, ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸਨੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਈਆਂ ਚੁਬਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਸੂਰਦਾਸ ਬਣ ਗਏ।
ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਉਦਾਸ ਹੋਏ, ਫਿਰ ਉਹਨੋ ਨੇ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਲਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ. ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕੀਤਾ, ਫਿਰ ਮਦਨ-ਮੋਹਨ ਜੀ ਸੂਰਦਾਸ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ।
ਸੁਰਸਾਗਰ ਦੀ ਰਚਨਾ :-
ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੀਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਈ. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਰਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਪਦ ਸਨ। ਪਰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਪਦ ਹੀ ਉਪਲਬਧ ਹਨ. ਕਾਸ਼ੀ ਨਗਰੀ ਪਰਚਨੀ ਸਭਾ ਦੀ ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਰਦਾਸ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 25 ਮੰਨੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸੂਰਸਾਗਰ
ਨਾਗ ਲੀਲਾ
ਪਦ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
ਸੁਰ ਪਚੀਸੀ
ਗੋਵਰਧਨ ਲੀਲਾ
ਸਾਹਿਤਕ ਲਹਿਰੀ
ਸੁਰਸਾਵਲੀ।
ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ 1583 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਗੋਵਰਧਨ ਦੇ ਨੇੜੇ "ਪਰਸੋਲੀ" ਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।
ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸ਼ਨ :-
ਪ੍ਰ. 1 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 1478 ਈ. ਨੂੰ ਹੋਇਆ।
ਪ੍ਰ: 2 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਥੁਰਾ-ਆਗਰਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਨਕਤਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪ੍ਰ .3 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕੀ ਸੀ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਰਾਮਦਾਸ ਸੀ।
ਪ੍ਰ .4 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਕੀ ਸੀ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਮੁਨਦਾਸ ਸੀ।
ਪ੍ਰ .5 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਮ ਕੀ ਸੀ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਂ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਸੀ।
ਪ੍ਰ .6 ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈ ?
ANS. ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ 1583 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਗੋਵਰਧਨ ਦੇ ਨੇੜੇ "ਪਰਸੋਲੀ" ਨਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।
ਸੂਰਦਾਸ ਨਾਮ ਵਿੱਚ ਸੂਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਸੂਰ ਸਾਗਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ?
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ surdas ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਸੁਰ-ਸਾਗਰ (ਮੇਲਡੀ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੱਖ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਰਚੇ ਹਨ. ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 8000 ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ. ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਗੁਨ ਭਗਤੀ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸੰਤ ਸੂਰਦਾਸ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇੱਕ ਨਾਮ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ - ਸੁਰ ਦਾ ਸੇਵਕ।
ਜੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ surdas ki jivani,surdas ka jivan parichay,ਭਗਤ ਸੂਰਦਾਸ ਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੇਠਾਂ ਕੰਮੈਂਟ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸੇਹਰ ਵੀ ਜਰੂਰ ਕਰੋ।
0 टिप्पणियाँ